Thoáng
Nhìn Lại Cuộc Viếng Thăm Của Hai Vị Giáo Hoàng Tại Sýp và Hy Lạp
Chỉ còn
12 ngày nữa, ĐTC Phanxicô lại lên đường tông du tại đảo Sýp và Hy Lạp từ ngày 2
đến 6/12 sắp tới, sau chuyến viếng thăm tại Iraq hồi tháng 3, sau đó tại
Hungari và Slovakia hồi tháng 9 năm nay.
G. Trần Đức Anh,
O.P – Vatican News 21 tháng mười một 2021
Sýp và
Hy Lạp đã từng được hai vị Giáo Hoàng tiền nhiệm của ngài viếng thăm: ĐGH Biển
Đức XVI là Giáo Hoàng đầu tiên trong lịch sử đến thăm đảo Sýp trong 3 ngày từ
4-6/6/2010, với cao điểm là buổi công bố tài liệu làm việc của Thượng HĐGM về
Liban nhóm tại Roma hồi cuối năm đó.
Viếng
thăm tại Sýp
Cuộc
viếng thăm của ĐGH Biển Đức tuy ngắn ngủi, nhưng đã được coi là một thành công
lớn về phương diện đại kết, nhất là trong quan hệ với Chính Thống giáo, và cũng
lưu ý thế giới về tình trạng chia cắt đau thương của đảo Sýp từ năm 1974: Thổ
Nhĩ Kỳ chiếm 1/3 ở miền bắc, và 2/3 con lại thuộc cộng hòa Sýp. Giữa hai miền
là khu vực trái độn do Quân đội LHQ trấn đóng.
Đảo Sýp
xuất hiện trong sách Tông đồ Công vụ ít là 6 lần. Thánh Barnaba đến từ đảo này
và là một trong những người đầu tiên gia nhập cộng đoàn tông đồ ở Jerusalem. Đa
số dân hiện nay tại đây là tín hữu Chính Thống. Còn Cộng đồng Công Giáo tại đảo
Sýp chỉ có khoảng 25 ngàn người thuộc ba nghi lễ chính là Maronite, Armeni và
La Tinh. Ngoài ra gần đây có thêm nhiều tín hữu là công nhân nước ngoài từ châu
Á như Philippines, Sri Lanka, Ấn độ và từ châu Phi như Camerun, Congo.
Ngoài
cuộc gặp gỡ tổng thống, các giới chức ngoại giao và các đại diện dân sự, ĐGH
Biển Đức đã có hoạt động như chủ sự buổi cầu nguyện đại kết chiều ngày 4/6 với
Đức TGM Chrysostomos II của Giáo Hội Chính Thống địa phương trước Vương cung
thánh đường cổ kính của Kitô giáo hồi thế thứ 4. Thánh đường dâng kính thánh nữ
Ciciaca Chrisopolitissa, cạnh đó có một di tích gọi là “Cột Thánh Phaolô” rất
được các tín hữu tôn kính, nhắc nhớ một lưu truyền theo đó thánh Phaolô tông đồ
đã cư ngụ tại đảo này.
Ngày
5/6 cùng năm 2010, ĐGH Biển Đức viếng thăm Đức TGM Chrysostomos II, Giáo Chủ
chính thống toàn đảo Sýp, và dùng bữa trưa với Đức Tổng Giám Mục. Ban chiều,
ngài cử hành Thánh lễ với 350 người gồm các linh mục, phó tế chủng sinh các tu
sĩ nam nữ, giáo lý viên. Sáng hôm sau, Chúa Nhật 6/6/2010, ngài chủ sự thánh lễ
trước sự hiện diện của 10 ngàn tín hữu ở thủ đô đô Nicosia và cuối thánh lễ
ngài trao Tài liệu làm việc của Thượng HĐGM Trung Đông cho các Thượng Phụ và
Giám Mục. Trong dịp này, ĐGH nói: “Tôi lập lại lời kêu gọi hãy có một nỗ lực
cấp thiết và có sự phối hợp của quốc tế để giải quyết những căng thẳng còn tồn
đọng ở Trung Đông, nhất là tại Thánh Địa, trước khi các cuộc xung đột này dẫn
tới các cuộc đổ máu rộng lớn hơn”.
ĐGH
Gioan Phaolô 2 thăm Hy Lạp
10 năm
trước cuộc tông du của ĐGH Biển Đức tại Sýp, Thánh Gioan Phaolô 2 đã viếng thăm
Hy Lạp trong chương trình hành hương Năm Thánh trong 6 ngày từ 4-9/5/2001, theo
dấu chân thánh Phaolo Tông Đồ với 3 trạm dừng lần lượt tại Hy Lạp, Syria và đảo
Malta.
Ngài
chỉ dừng lại tại Hy Lạp 24 tiếng đồng hồ nhưng đoạn đường này được mô tả là khó
khăn nhất trong 93 cuộc viếng thăm trước đó của ngài tại nước ngoài. Dầu vậy
chuyến viếng thăm đã diễn ra tốt đẹp, làm tan băng giá trong quan hệ khó khăn
từ 10 thế kỷ giữa Công Giáo và Chính Thống Hy Lạp, vốn được coi là thủ cựu nhất
trong số 14 Giáo hội Chính Thống. Những thành kiến và đố kỵ nặng nề chống Công
Giáo trong giới Chính Thống tại Hy Lạp bắt đầu dịu đi dần dần.
Trong
số hơn 10 triệu người Hy Lạp, có 97% theo Chính Thống giáo, cũng là quốc giáo
tại đây, tuy rằng mức độ thực hành đạo của tín hữu Chính Thống chỉ vào khoảng
5%. Số tín hữu Công Giáo công dân Hy Lạp chỉ có hơn 50 ngàn người, không kể 150
ngàn tín hữu Công Giáo kiều dân nước ngoài.
Chống
đối
Trong
10 ngày trước cuộc viếng thăm của ĐTC, đã có một số cuộc biểu tình chống đối
của một số người chính thống thủ cựu do các đan sĩ hướng dẫn, với những biểu
ngữ và khẩu hiệu “ĐGH là người ‘đại rối đạo’, là ‘Ngụy Kitô’”.
Trước
Năm Thánh 2000, trong thư ngày 29/6/1999 về cuộc hành hương tại các nơi đã ghi
đậm vết tích lịch sử cứu độ, Đức Gioan Phaolo 2 đã bày tỏ ước muốn viếng thăm diễn
trường Areopagus ở thủ đô Hy Lạp, nơi thánh Phaolô đã rao giảng. Giáo Hội Công
Giáo đã chuyển đến Giáo Hội Chính Thống Hy lạp một lời thỉnh cầu không chính
thức về dự án này, nhưng Giáo Hội này đã từ chối và cũng đặt điều kiện nếu muốn
đến Hy Lạp thì Giáo Hoàng phải xin lỗi vì những xúc phạm của Công Giáo đối với
Chính Thống giáo qua dòng lịch sử, đặc biệt là vụ Đạo binh Thánh Giá thứ 4 vào
năm 1204 đã chiếm thành Constantinople của Chính Thống giáo.
Nhưng
rồi, hồi cuối tháng giêng năm 2001, Tổng thống Stephanopoulos của Hy Lạp đã đến
thăm Italia và cũng thăm ĐGH tại Vatican. Ông đã chính thức mời ngài đến thăm
Hy Lạp. Trước tình thế đó, Giáo Hội Chính Thống Hy Lạp đành phải chấp nhận đón
ĐGH để tránh sự đụng độ với chính phủ.
Thêm
vào những khó khăn trên đây, còn có khó khăn từ nội bộ chia rẽ của Giáo Hội
Chính Thống Hy Lạp vì trào lưu cực đoan. Thực vậy, trong Giáo Hội Chính Thống
này có những phong trào cực đoan nhất quyết không chấp nhận sự xích lại gần
nhau giữa các Giáo Hội Kitô.
Tuy có
những trào lưu chống đối như thế, nhưng nói chung dân chúng Hy Lạp tò mò và cởi
mở. Họ quý chuộng đường lối mục vụ của ĐGH khi tìm đến gặp gỡ dân chúng, tiếp
xúc với đám đông tín hữu và điều này làm cho họ phấn khởi. Dân chúng ở Hy Lạp
thường không nuôi dưỡng tâm tình chống Công Giáo như hàng giáo sĩ Chính Thống.
Tiến
hành cuộc viếng thăm
Sau khi
viếng thăm tổng thống Hy Lạp, ĐGH Gioan Phaolô 2 đã đến thăm Đức TGM
Christodoulos, Giáo chủ Chính Thống Hy Lạp, cùng với Thánh Hội đồng của Giáo
Hội này.
Phía
Chính thống bày tỏ sự thanh tẩy quá khứ không đẹp giữa hai bên, và ĐGH đã đáp
lại yêu cầu đó và nói rằng: “Hiển nhiên là cần có một tiến trình giải thoát qua
sự thanh tẩy ký ức. Vì những dịp quá khứ và hiện nay, khi những người con của
Giáo Hội Công Giáo phạm tội qua những hành động hoặc những thiếu sót chống lại
các anh chị em Chính Thống, xin Chúa ban cho chúng tôi sự tha thứ mà chúng tôi
cầu xin ngài.”
Các GM
Chính Thống và mọi người hiện diện đã nồng nhiệt liệt vỗ tay tán đồng đoạn diễn
văn lịch sử trên đây của ĐTC. Trong cuộc gặp gỡ, hai vị lãnh đạo Công Giáo và
Chính Thống Hy lạp đã ký vào một tuyên ngôn chung. Hai vị ôm hôn nhau trước
những tràng pháo tay của những người hiện diện.
Đọc
chung kinh Lạy Cha
Ngoài
ra, mặc dù Thánh Hội đồng của Giáo Hội Chính Thống Hy Lạp đã quyết định không
có nghi thức cầu nguyện chung nào với ĐGH, dù là một kinh Lạy Cha cũng không.
Tuy nhiên, tối thứ Sáu, 4/5/2001, khi Đức TGM Giáo Chủ Christodoulos và một
phái đoàn 7 GM của Giáo Hội Chính Thống đến viếng thăm đáp lễ ĐTC tại tòa Sứ thần
Tòa Thánh, trước khi chia tay, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô 2 đã hỏi các GM Chính
Thống:
- Chúng
ta có thể đọc chung kinh Lạy Cha bằng tiếng Hy Lạp không?
Họ đáp:
- Thưa
ĐTC, có chứ!
Thế là
các vị cùng cầu nguyện chung như Chúa Giêsu đã dạy.
Cuộc
viếng thăm của Đức Gioan Phaolô 2 tại Hy lạp kết thúc với thánh lễ ngài cử hành
sáng thứ Bảy 5/5/2001 cho 18 ngàn tín hữu thuộc Cộng đoàn Công Giáo bé nhỏ tại
nước này tại Hội trường thể thao thuộc Trung tâm thế vận Olympic ở thủ đô
Athen. Ban tổ chức đã xin ban giám đốc Thao trường cho dùng Hội trường có 80
ngàn chỗ, nhưng chỉ được chính phủ Hy lạp cho Hội trường 20 ngàn chỗ mà thôi,
có lẽ vì nể nang Giáo Hội Chính Thống tại đây. Vì không được chỗ bên trong, nên
hàng ngàn tín hữu Công Giáo đã phải tham dự thánh lễ từ bên ngoài. Đây cũng là
lần đầu tiên trong lịch sử đài truyền hình của Nhà nước Hy Lạp trực tiếp truyền
đi một thánh lễ Công Giáo.
Đặc
điểm cuộc viếng thăm của ĐTC Phanxicô
Điểm
đặc biệt trong cuộc viếng thăm sắp tới của ĐTC Phanxico tại Sýp và Hy Lạp là
mối quan tâm đặc biệt của ngài đối với người di dân: ngoài các cuộc gặp gỡ với
chính quyền, các vị lãnh đạo Chính Thống, các GM và các thành phần tín hữu Công
Giáo, ngài còn gặp gỡ những người di dân và tị nạn. Tại Sýp vào chiều ngày
3/12, ĐTC sẽ chủ sự buổi cầu nguyện đại kết với người di dân tại Nhà thờ giáo
xứ Thánh Giá cũng ở Nicosia. Còn tại Hy Lạp, ngài sẽ dành trọn buổi sáng Chúa
Nhật 5/12, bay đến đảo Lesbos để thăm những người di dân và tị nạn tại trại gọi
là “Trung tâm tiếp đón và định danh”.